Professionele tekstschrijver inschakelen niets nieuws

Dat een professionele tekstschrijver inschakelen niets nieuws is, wist Willem Frederik Hermans (1921 - 1995) diep in de vorige eeuw al. In een artikel uit 1972 dat verscheen in het Parool en in De Gids moppert hij er ouderwets op los. De titel van het stuk luidt: De Spelling van Verspilling. Maar het had net zo goed De Verspilling van Spelling kunnen heten.

Het gaat, zoals bij Hermans wel vaker, over het verval der zeden, het gebrek aan opvoeding, de debilisering van de mens en de zwakke staat van het onderwijs. Toen al. Vooral het spellingonderwijs en spellingshervormingen moeten het ontgelden. Niet onterecht.

Spelling heeft immers maar zijdelings met taal te maken. Het is de schriftelijke weergave van wat we in het dagelijks taalgebruik aan het doen zijn: communiceren door middel van een vraag- en antwoordspelletje in de hoop dat er een geslaagde communicatie tot stand komt. Met andere woorden: dat vraag en antwoord worden begrepen zodat we kunnen overgaan tot de orde van de dag.

Een taal verandert voortdurend. Wie vijftig jaar geen Nederlands heeft gesproken of opgevangen en landt op Schiphol om vervolgens de trein naar Amsterdam te nemen, weet niet wat 'ie hoort. Maar taal is niet alleen tijdsgebonden. Afkomst, achtergrond, opleidingsniveau, werkkring, privésituatie, sociale omstandigheden: het speelt allemaal een rol.

Taal is een woordenschat (vocabularium, lexicon) waar regels (grammatica, syntaxis) voor gelden. Er kunnen woorden bijkomen of afgaan, maar ook de woordbetekenis kan veranderen. Hetzelfde geldt voor de grammatica: er kunnen regels bijkomen of afgaan, maar ook de betekenis van sommige regels kan veranderen. Dat is al ingewikkeld genoeg allemaal.

In zijn artikel stelt Hermans dan ook voor om althans de spelling met rust te laten en niet elke keer de taalgebruiker lastig te vallen met een spellingshervorming. Op het laatst weet niemand meer waar 'ie het over heeft. Die laatste voorspelling is uitgekomen: de fysieke en online versies van wat vroeger kwaliteitsmedia waren, staan vol onjuistheden. Anno 2018 zou Hermans het Parool nog niet eens hebben gebruikt als wc-papier.

Maar ook op een ander vlak heeft de man uit Amsterdam (Haren? Parijs? Brussel?) gelijk gekregen. Hij voorspelde dat de tijd zou komen dat voor een serieuze tekst een serieuze tekstschrijver zou worden ingeschakeld. Niets nieuws dus, dat vak van mij. Net zoals een belastingadviseur een belastingformulier invult en een vertaler een vertaling maakt. En zoals een wasmachinereparateur een wasmachine repareert en zoals een loodgieter een gootsteen ontstopt. Een specialist inschakelen is dus niets bijzonders: de meeste mensen doen het elke dag.

Dus waarom zou je voor een goede tekst gaan zitten doe-het-zelven?